Thema`s

Ideeën voor thema' s waar je een verhaal over kunt insturen:

of lever op een andere manier een bijdrage:

>door kort te reageren op een verhaal van iemand anders (bijvoorbeeld een blijk van herkenning)

>door een filmpje te maken waarin je een verhaal/anekdote vertel

>door een filmpje te maken van een gesprekje met iemand anders waarin je voor dit onderwerp relevante herinneringen ophaalt

>enzovoorts

Van Friesland naar Limburg

Dit thema is van belang en interessant omdat een deel van de Friezen niet rechtstreeks, maar via Duitsland in Limburg is neergestreken. Zij waren in Duitsland werkzaam als maaier, landarbeider, als 'Schweitzer' (opzichter over het vee), of als mijnwerker in één van de mijnen rond Aken of in het Ruhrgebied. Anderen hebben rechtstreeks de stap naar Limburg gemaakt onder druk van de crisis in de jaren twintig. In Friesland heerste armoede, in Limburg zocht men arbeidskrachten voor het mijnbedrijf.

Bij dit thema horen ook vragen als: 

• Wat voor beroep had jou pake, jouw beppe toen ze in Friesland woonden?
• Hoe kwamen ze op het idee om weg te trekken?
• Hoe werden ze in Limburg opgevangen? Hoe werden ze huisvest?
• Konden ze snel wennen …. of niet?

Als voorbeeld volgt hier een stukje uit een interview dat ik in 2004 had met mijn tante Tjimke (1918-2007). Het gezin waarover dit gaat woonde op een Skûtsje. Haar vader was schipper.

'Toen kreeg hij het dus in de kop: naar Limburg. Daar is hij drie weken alleen geweest. Mijn moeder bleef nog achter in het schip met de kinderen. Vier kinderen waren er toen al. Mijn jongere broer was 10 jaar en zat in de eerste klas. Ik zat in de vierde. (In Limburg aangekomen met de rest van de familie:) We hadden geen meubels …. Mijn vader had vier kisten getimmerd en daar zat alle huisraad in. En `s avonds zegt mijn vader: „We moeten slapen, maar we hebben geen bedden”. Mijn moeder had wel van die omtrekken. „Ja”, zegt mijn vader „er moet stro gehaald worden, dat moet daarin.” Mijn broer en ik, wij moesten naar het dorp om te kijken waar we stro konden krijgen. Nou was er gelukkig een boer. Die hadden we ontdekt. Nou, stro meegenomen. Op de rug. Weet ik het, hoe we dat hebben gedaan? Met stro en alles kwamen we uit het dorp naar de Steenberg.

Wij woonden toen op de Steenberg*) in die houten huisjes. Het gaf een enorme stof, mijn moeder kon meteen aan de slag. We hadden geen gordijnen voor de ramen. Ze had ook nog oude lakens, die hebben we voor de ramen gespannen.'

*) een wijk in Hoensbroek

Ervaringen van het ‘anders-zijn’

Gebeurtenissen die je het gevoel hebben gegeven dat je geen deel uit maakt van de (dominante) Limburgse cultuur: `ik hoor hier niet thuis`, `de mensen om mij heen zijn anders`. Ook ervaringen met expliciet door Limburgers te kennen gegeven te worden als zijnde van een andere soort. `Jij bent niet van hier’, `je bent een Hollander`, `jij bent er eentje van boven de grote rivieren’.

Als voorbeeld volgt hier een anekdote uit mijn persoonlijke geschiedenis.

Op zekere dag, ik was een jaar of 10, stuurde mijn moeder mij om een boodschap. „Hel je do es seis aaien en een flesse jittik” (we spraken thuis Fries). We kochten altijd bij dezelfde kruidenier, dus ik wist waar ik zijn moest. Toen ik aan de beurt was zei ik: „Mag ik zes eieren en ….eh….”, hier stokte mijn stem. `Jittik`, wat was dat in het Nederlands? Ik kon er met geen mogelijkheid op komen. Met een vuurrood hoofd stamelde ik „Meer niet …”. Ik droop af, deed de eieren onder de snelbinders en fietste gehaast naar huis. `Azijn`, dat was het woord! Ik moest opnieuw terug naar die winkel. Ik kocht, onder het mom dat ik wat vergeten was, alsnog die fles azijn en nog eens drie eieren, want de andere drie hadden het ritje onder de snelbinder niet overleefd. Ik schaamde me.

Godsdienst en cultuur

Friezen, noorderlingen in het algemeen, waren van een ander geloof dan dat van de Limburgers: gereformeerd, hervormd, baptist of nog een ander soort. Officieel kregen we van onze ouders en in de kerk te horen dat het katholieke geloof niet deugde en de levenswijze van de katholieken verfoeilijk was. Wat voor gevolgende had dat? Hoe raakte dat het peroonlijke leven van de Friese immigrant? Hoe kwam je daar als kind mee in aanraking? Welke verhalen kunnen verteld worden over hoe deze twee werelden botsten?

Bewondering voor en jaloezie op het katholicisme

Ondanks de afkeer van het katholicisme was er, vooral onder de opgroeiende jongeren, het besef dat die katholieken wel veel meer vrijheid genoten. Ze mochten van allerlei dingen die gelovige Friezen niet mochten: op zondag naar de kermis en het zwembad of voetballen. Ook kon je als kind jaloers worden op de verwennerij die leeftijdgenootjes ten deel viel bij het doen van de eerste communie. Een carnavalsoptocht was toch eigelijk ook wel mooi. Sommige waren op maandag. Dan mocht je er in elk geval toch wel heen om er naar te kijken! 

Herken je iets van deze dubbelheid? 

Thema' s tot slot

Mogelijk zijn er meer thema’s te bedenken. De hier genoemde zijn slechts een eerste kapstok om herinneringen en associaties aan op te hangen. Suggesties om de thema’s uit te breiden zijn welkom.

Schrijf jouw verhaal!

(lees hier de aanwijzingen)